AİLE ŞİRKETLERİNDE KURUMSALLIK VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK ADINA: AİLE ANAYASASI

Aile şirketleri aile üyelerinin, aile üye pay sahiplerinin ve aile dışı bireyler tarafından yönetilen şirketler olup genellikle tek bir tanımla ifade etmek mümkün olmamaktadır. Aile işletmelerinin günümüz ekonomi dünyasında istihdama ve milli gelire sağladığı katkıları yadsınamayacak kadar fazla olup günümüz ülkelerin birçoğunda mevcut şirketlerin aile şirketlerinin devamı olduğu tespit edilmektedir.

Aile şirketlerinin bu kadar yaygın ve fazla olmasıyla birlikte sürdürülebilirlik ve kurumsallık adına yaşanan çatışmalar söz konusu olmaktadır. Bu çatışmalar aile bireyleri ile aile işletmesi arasında, aile bireylerinin kendi aralarında ve aile bireyleri ile şirkette çalışan diğer yöneticiler/çalışanlar arasında olduğu gözlemlenmektedir. Söz konusu çatışmaların çözülememesi hali ise aile işletmelerinin nesiller boyu devam edememesine neden olmaktadır. Söz konusu durum karşısında çatışmaların önlenmesi, azaltılması ve ortadan kaldırılması adına karşımıza aile şirketi anayasası kavramı çıkmaktadır.

Aile şirketi anayasası; genellikle bir sözleşme niteliği taşımayan ancak aile üyeleri arasında ilişkileri, iş süreçlerini ve şirketin geleceğini düzenlemek için oluşturulan yazılı bir belgedir. Aile metni, aile tüzüğü, aile sözleşmesi gibi şeklinde farklı isimlerle de adlandırılmaktadır. Aile anayasası dediğimizde maktu bir metin anlaşılmamakta olup aslında her aile şirketinin ihtiyaçlarına, sosyokültürel yapısına, mevcut ve gelecekte beklenen durumuna göre hazırlanan metinler olarak ifade edilmektedir. Aile şirketi anayasasının temel unsurları nelerdir diye düşünüldüğünde genel olarak şu şekilde ifade edilebilir:

1. Giriş ve Amaç

• Tanıtım ve Niyet: Aile anayasasının neden yazıldığı ve hangi amaçlara hizmet edeceği açıklanır.

• Aile ve İşletme İlişkisi: Aile üyeleri arasındaki ilişkilerin ve işletme ile olan bağlarının nasıl düzenleneceği belirtilir.

2. Aile Değerleri ve Vizyonu

• Ortak Değerler: Ailenin ortak değerleri ve bu değerlerin şirket yönetimine nasıl yansıtılacağı açıklanır.

• Misyon ve Vizyon: Şirketin misyonu ve uzun vadeli vizyonu tanımlanır.

3. Yönetim Yapısı

• Yönetim Organları: Şirketin yönetim organlarının (yönetim kurulu, icra kurulu vb.) nasıl oluşturulacağı ve aile üyelerinin bu organlarda nasıl yer alacağı belirlenir.

• Karar Alma Süreçleri: Yönetim kararlarının nasıl alınacağı ve hangi konularda kimlerin yetkili olduğu tanımlanır.

4. Aile ve İş İlişkisi

• Aile Üyelerinin Çalışma Politikaları: Aile üyelerinin şirkette çalışmaları, işe alım ve terfi politikaları belirlenir.

• Ücretlendirme ve Performans Değerlendirme: Aile üyelerinin ücretlendirilmesi ve performanslarının nasıl değerlendirileceği açıklanır.

5. Mülkiyet ve Hissedar Hakları

• Hisse Dağılımı: Şirket hisselerinin dağılımı ve hisse sahiplerinin hakları belirlenir.

• Hisse Devir ve Satışı: Hisselerin nasıl devredileceği veya satılacağı ile ilgili kurallar konulur.

• Yeni Hissedarların Kabulü: Yeni hissedarların nasıl kabul edileceği ve hangi şartlarda hissedar olabilecekleri tanımlanır.

6. Çatışma Çözüm Mekanizmaları

• Anlaşmazlık Çözüm Yöntemleri: Aile içi anlaşmazlıkların nasıl çözüleceği, arabuluculuk ve uzlaşma yöntemleri belirlenir.

• Dış Danışmanlık: Gerekirse dışarıdan profesyonel danışmanlık alınması durumu açıklanır.

7. Eğitim ve Gelişim

• Eğitim Programları: Aile üyelerinin kişisel ve profesyonel gelişimi için planlanan eğitim programları açıklanır.

• Mentorluk Sistemleri: Deneyimli aile üyelerinin, genç nesillere mentorluk yapması teşvik edilir.

8. Sosyal Sorumluluk ve Hayırseverlik

• Toplumsal Katkılar: Ailenin toplum için yapacağı katkılar ve sosyal sorumluluk projeleri tanımlanır.

• Hayır İşleri: Ailenin hayır işleri ve bu işlerin nasıl yürütüleceği belirlenir.

9. Revizyon ve Güncellemeler

• Gözden Geçirme Süreçleri: Anayasanın nasıl ve ne sıklıkla gözden geçirileceği ve güncelleneceği belirlenir.

• Değişiklik Onayı: Anayasada yapılacak değişikliklerin nasıl onaylanacağı açıklanır.

Yukarıda ifade edildiği üzere Aile şirketi anayasası, aile üyeleri arasındaki ilişkileri düzenlemek ve şirketin sürdürülebilirliğini sağlamak için önemli bir araçtır. Bu temel unsurlar, aile anayasasının kapsamlı ve etkili bir şekilde hazırlanmasına yardımcı olur. Aile Şirketi Anayasalarının bağlayıcı olup olmadığı noktasına bakılacak olursa Aile anayasasının bağlayıcılığı, nasıl hazırlandığına ve aile üyeleri tarafından nasıl kabul edildiğine bağlıdır. Genel olarak, aile anayasası hukuki bağlayıcılığı olan bir belge olmaktan ziyade, aile üyeleri arasında iyi niyetle uyulması gereken kuralları ve prensipleri belirleyen bir dokümandır.

Daha fazla bilgi ve destek için profesyonel hukuki danışmanlık almanızı tavsiye ederiz..